آیا کودکم اختلال حسی دارد؟

یکپارچگی حسی فرآیندی است که در مغز انجام می شود و منجر به دریافت اطلاعات حسی، پردازش صحیح این اطلاعات و ترکیب این اطلاعات آمده از حواس مختلف و اتخاذ یک تصمیم مناسب براساس اطلاعات وارد شده از همه منابع و در نهایت اجرای آن تصمیم به وسیله فرستادن تکانه های الکتریکی به عضلات و اندام ها می شود. همچنین فرآیندی است که اطلاعات حسی غیر ضروری را فیلتر میکند.برای مثال زمانی که در یک رستوران شلوغ هستید،سیستم یکپارچگی حسی به شما این امکان را می دهد که صداهای اضافی محیط را فیلتر کنید و نادیده بگیرید تا بتوانید از گپ زدن با دوستان خود لذت ببرید.

زمانی که کودک نمی تواند اطلاعاتی که از حواس مختلفش به مغز می رسد را پردازش کند و نمیتواند ادراک ایجاد شده به وسیله چشم ها، گوش ها، مفاصل و حس تعادلش را به درستی ترکیب کند،مسایل کوچک برای او به طرز ناراحت کننده ایی بزرگ جلوه میکنند.اختلال یکپارچگی حسی اختلالی است که شامل این مشکلات حسی می باشد و کاردرمانی با استفاده از چهارچوب یکپارچگی حسی،در جستجوی حل مشکل است.

سه حس اصلی Ú©Ù‡ در درمان یکپارچگی حسی بیشتر از سایر حواس مورد توجه کارشناسان کاردرمانی قرار میگیرد شامل حسی عمقی، وستیبولار(تعادلی) Ùˆ حس لامسه Ù…ÛŒ باشد. اگر این سه حس به درستی کار نکنند حس های دیگر نیز نمی توانند به خوبی عمل کنند. کارشناسان معتقدند Ú©Ù‡ تحریک سازمان یافته این حواس Ù…ÛŒ تواند در تعدیل سایر حواس مثل بویایی، شنیداری، بینایی Ùˆ چشایی نیز موثر باشد.به همین دلیل کاردرمانگران در جلسات درمانی خود با کودکانی Ú©Ù‡ مشکلات حسی  دارند، بر روی فعالیت هایی Ú©Ù‡ شامل لمس ØŒ حرکت ØŒ Ùˆ کارهای سنگین است ØŒ تمرکز میکنند.

کودکانی Ú©Ù‡ اختلال حسی دارند الگوی رفتاری خاصی در خصوص حس های مختلف دارند، آنها معمولا: 

• واکنش های بیش از  حد یا کمتر از حد به اطلاعات حسی دارند.
• خام حرکتی Ùˆ اشتیاق برای پریدن ،چرخیدن Ùˆ سر Ùˆ صدا کردن دارند.
• در تشخیص Ùˆ تفکیک اطلاعات مهم از اطلاعات پس زمینه ایی Ùˆ غیر ضروری ناتوان هستند.

حواس هفت گانه در اختلال یکپارچگی حسی :

حس عمقی: یا حس وضعیت بدن، اگر کودکتان به طور منظم به،تصادفی یا هدفمند به اشیا برخورد میکند؛ برای برنامه ریزی توالی حرکات ساده دچار مشکل است؛دایما میپرد و جست و خیز میکند و یا دیگران را سفت بغل میکند یا هل میدهد، در پردازش حس عمقی دچار مشکل است.

حس وستیبولار: یا حس تعادل، اگر کودک برای تاب خوردن ترس یا اشتیاق فراوان دارد؛از ارتفاع یا پریدن Ù…ÛŒ ترسد؛ چرخیدن دور خود یا جنبیدن به جلو Ùˆ عقب را دوست دارد،  در حس وستیبولار دچار مشکل است.

حس لامسه: اگر کودک واکنش بیش از حد به لباس پوشیدن، شانه کردن مو، اصلاح مو و یا کارهای مربوط به دندان پزشکی نشان میدهد؛ واکنش کافی به سرما و گرما و درد ندارد؛ از بغل کردن و قلقلک و نوازش اجتناب میکند، در حس لامسه دچار مشکل است.

حس بینایی: اگر کودک چراغ های روشن را تحمل نمیکند؛ نمی تواند در زمینه شلوغ شی مورد نظر را پیدا کند؛ یا در چیدن پازل ضعف دارد در حس بینایی دچار مشکل است.

حس شنیداری: اگر کودک واکنش بیش از حدی به صدای سوت، آژیر و جارو برقی و دریل و ... نشان میدهد؛ نمی تواند در اتاق پر سر و صدا آرام باشد؛ یا زمانی که محیط شلوغ باشد او را صدا میزنید، نمی شنود و پاسخ نمی دهد، در حس شنیداری دچار مشکل است.

حس بویایی: اگر کودک در تفاوت قایل شدن بین بو های مختلف مشکل دارد؛ به بوهای خاصی واکنش بیش از حد نشان میدهد؛ یا به بوهای قوی واکنش نشان نمیدهد و یا همه چیز را بو میکند؛ در حس بویایی دچار مشکل می باشد.

حس چشایی: اگر کودک شما اشتیاق زیادی به طعم های قوی تیز و تند دارد؛ از خوردن همه غذاها به جز غذاهای شیرین اجتناب میکند؛اقلام غیر خوراکی را میمکد یا میخورد، در حس چشایی دچار مشکل است.

درمان یکپارچگی حسی در کرج

با مراجعه به یک کاردرمان و ارزیابی دقیق کودک توسط کارشناس مربوطه، غالبا کودکان احتیاج به یک دوره 6 ماهه تا یکساله(با جلسات درمانی منظم حداقل دو بار در هفته) کاردرمانی حسی و رعایت رژیم حسی توصیه شده توسط تراپیست کاردرمانی دارند و در صورت کندی در روند درمان توسط کاردرمان به پزشک متخصص جهت انجام دارودرمانی به منظور تسریع روند درمان ارجاع داده می شوند.

منبع جهت مطالعه بیشتر در این زمینه:

"کتاب یکپارچگی حسی" تالیف دکتر علیزاده و شیرین ملکی