چرا کودکم نمیخوابد؟

مشکلات و اختلالات خواب کودکان در سن مدرسه

مشکلات و اختلالات شایع خواب شناخته شده در کودکان عبارتند از:

کودک در شروع خواب مشکل دارد یعنی سر ساعت مقرر به رخت‌خواب نمی‌رود یا به رخت‌خواب Ù…ÛŒ‌رود ولی نمی‌خوابد.

در این صورت ممکن است کودک شما مشکل رفتارِ خواب داشته باشد. در این صورت این رفتار با تعدادی از رفتارهای دیگر نیز مرتبط است. به این معنی Ú©Ù‡ ممکن است کودک در ساعت مشخص به رخت خواب نرود؛ بخواهد تا زمانی Ú©Ù‡ بزرگترها بیدار هستند، بیدار بماند، یا بعد از رفتن به رخت‌خواب نتواند بخوابد؛ Ùˆ یا به مدت لازم مناسب با سن نخوابد.

کودک به میزانی Ú©Ù‡ باید بخوابد، Ù…ÛŒ‌خوابد؛ ولی در طول روز کسل، بی حوصله Ùˆ خواب‌آلود است.

 Ø¯Ø± این صورت ممکن است کودک مبتلا به آپنه (وقفه تنفسی) خواب باشد. برای مثال علائم آپنه عبارتند از: خروپف با صدای بلند، تنفس پر سر Ùˆ صدا، تنفس پر زحمت، یا به طور مداوم با Ù…Ú©Ø« تنفس کردن Ú©Ù‡ در هر ساعت Ùˆ مرحله‌ای از زمان خواب باعث بیدار شدن از خواب Ù…ÛŒ‌شود. آپنه منجر به بی‌کیفیت شدن خواب Ù…ÛŒ‌شود Ùˆ Ù…ÛŒ تواند با تعرق شدید کودک در خواب، تنفس از راه دهان، خوابیدن در موقعیت‌های نامناسب مثلا سر کلاس، Ùˆ یا با سردرد صبحگاهی کودک همراه باشد. کودکان مبتلا به آپنه ممکن است در فرایند رشد Ùˆ وزن‌گیری با مشکل مواجه شوند. کودکان مبتلا به آپنه بعد از بیدار شدن از خواب سرحال به نظر نمی‌رسند Ùˆ ممکن است مشکلات رفتاری Ùˆ یادگیری در مدرسه از خود نشان دهند.

آپنه در کودکان ممکن است ناشی از بزرگ بودن لوزه‌ها باشد. آپنه خواب برای کودکان بسیار آزار دهنده است Ùˆ اغلب برای درمان نیاز به جراحی دارد Ú©Ù‡ روش معمولی هم است. ویژگی هایی Ú©Ù‡ کودکان را در معرض خطر آپنه قرار Ù…ÛŒ‌دهد عبارتند از: چاقی کودک، مشکلات ساختاری استخوان بینی، سندرم داون، مشکلات عصب‌شناختی، عضلات ضعیف یا وجود شکاف کام.

کودک نمی‌تواند بخوابد، مدام تکان Ù…ÛŒ‌خورد یا پاها را حرکت Ù…ÛŒ‌دهد Ùˆ یا برای راه رفتن از تخت بیرون Ù…ÛŒ‌آید. ممکن است کودک شما به نشانگان پاهای بی‌قرار مبتلا باشد Ú©Ù‡ یک اختلال حرکتی است Ùˆ موجب احساس نا آشنا در پاها Ù…ÛŒ‌شود Ùˆ وقتی ظاهر Ù…ÛŒ‌شود Ú©Ù‡ پاها در حال استراحتند یا وقتی Ú©Ù‡ برای خوابیدن آماده Ù…ÛŒ‌شود Ùˆ دراز Ù…ÛŒ‌کشد.

این احساس باعث تکان دادن پاها Ùˆ یا راه رفتن Ù…ÛŒ‌شود. وقتی آنها پاها را حرکت Ù…ÛŒ‌دهند، برای کوتاه مدت احساس بهتری پیدا Ù…ÛŒ‌کنند. اما این احساس بعد از مدت کوتاهی از بین Ù…ÛŒ‌رود Ùˆ آن احساس عجیب دوباره بر Ù…ÛŒ‌گردد. این اتفاق دقیقا قبل از زمان خواب رخ Ù…ÛŒ‌دهد. این بدین معنی است Ú©Ù‡ نشانگان پاهای بی قرار باعث دشواری در شروع خواب Ùˆ ادامه خواب Ù…ÛŒ‌شود؛ Ùˆ همین باعث بی کیفیت شدن خواب Ùˆ منجر به مشکلات رفتاری Ùˆ یادگیری در طول روز Ù…ÛŒ‌شود. متخصص اطفال احتمالا Ù…ÛŒ‌تواند به شما در تشخیص Ùˆ درمان این مشکل Ú©Ù…Ú© کند.

کودک شما اغلب در طول زمان خواب مکررا حرکت Ù…ÛŒ‌کند، Ùˆ صبح به نظر نمی رسد Ú©Ù‡ خوب استراحت کرده باشد. هر چند Ú©Ù‡ ممکن است به تناسب زمان خواب مورد نیاز سن خود حتی بیشتر هم خوابیده باشند. باز هم ممکن است فرزند شما در طول روز مشکلات رفتاری Ùˆ یادگیری داشته باشد.

این مورد نیز نوعی سندروم حرکت عضوی در کودک است.

این نشانگان باعث Ù…ÛŒ‌شود کودک در حین خواب یک اندام یا عضو خود را مدام تکان دهد (شبیه آنچه در تیک‌های حرکتی در طول روز اتفاق Ù…ÛŒ‌افتد)ØŒ این حرکت بیشتر در پاها دیده Ù…ÛŒ‌شود. اندام مکررا حرکت Ù…ÛŒ‌کند تا اینکه برای ساعتی آرام Ù…ÛŒ‌شود. بعد از سپری شدن این دوره حرکت مجدداً شروع Ù…ÛŒ‌شود. Ú©Ù‡ Ù…ÛŒ‌تواند خواب کودک را مختل کند. این مشکل Ù…ÛŒ‌تواند ناشی از مشکلات رفتاری، یادگیری Ùˆ یا خواب در Ø·ÛŒ روز کودک باشد. در این موارد لازم است Ú©Ù‡ پزشک متخصص کودک، کودک را معاینه Ùˆ وجود این نشانگان را بررسی کند. مکمل‌های غذایی دارای آهن Ùˆ درمان‌های روانپزشکی Ùˆ مداخلات روانشناختی کاهنده مشکلات رفتاری Ùˆ ... Ù…ÛŒ‌تواند به درمان این مشکل Ú©Ù…Ú© کند.

کودک در نیمه شب اتفاقی بیدار Ù…ÛŒ‌شود Ùˆ مضطرب Ùˆ نگران به نظر Ù…ÛŒ‌رسد. ممکن است مجددا دست‌ها Ùˆ پاها را تکان دهد Ùˆ در یک موقعیت عجیب بخوابد. Ùˆ در طول شب در خواب حرف بزند Ùˆ یا اسامی افرادی را صدا بزند. این مشکل Ù…ÛŒ‌تواند ناشی از پارا سومنیا (اختلالی Ú©Ù‡ با رفتارهای غیر معمول Ùˆ نابهنجار ناشی از مشکلات سیستم عصبی مغز در خواب مشخص Ù…ÛŒ‌شود) باشد.

پاراسومنیا گروهی از مشکلات زمان خواب Ù…ÛŒ‌باشد Ú©Ù‡ در کودکان 2 تا 8 سال رایج Ù…ÛŒ‌باشد.

انواع رایج آن وحشت‌زدگی‌های طول خواب، برانگیختگی‌های مبهم، راه رفتن در خواب، حرف زدن در خواب Ùˆ کابوس‌های شبانه است. مشکل از این جا شروع Ù…ÛŒ‌شود Ú©Ù‡ کودکان به اندازه کافی نمی‌خوابند Ùˆ دچار احساس تنش Ù…ÛŒ‌شوند. این مشکل Ù…ÛŒ‌تواند در خانواده جریان داشته باشد: کودکانی بیشتر در معرض خطر هستند والدین هم در طول کودکی مبتلا به پاراسومنیا بوده‌اند. پاراسومنیاها در کودکان عادی غالبا نیاز به درمان ندارند. مگر اینکه مکررا تکرار شوند Ùˆ یا باعث آسیب به کودک شوند. والدین باید برخورد صحیح با پاراسومنیاها را یاد بگیرند.

کودک ممکن است تشنج‌های شبانه داشته باشد

 ØªØ´Ù†Ø¬ ممکن است قبل از به خواب رفتن، در طول خواب یا هنگامی Ú©Ù‡ صبح از خواب بیدار Ù…ÛŒ‌شود اتفاق بیافتد.

حتی ممکن است کودک در طول روز هیچ تشنجی نداشته باشد. احتمال تشنج در خواب بسیار کمتر از وحشت‌های شبانه است. کودک ممکن است در حین تشنج به اطراف حرکت کند؛ ممکن است لرزش داشته باشد؛ ممکن است بیدار شوند یا بیدار نشوند؛ ولی به نظر Ù…ÛŒ‍رسد خوب Ù…ÛŒ‌خوابند. این مشکلات منجر به مشکلات رفتاری Ùˆ مشکل در مهارت‌های یادگیری روزانه Ù…ÛŒ‌شوند. اگر مشکوک به تشتج‌های شبانه هستید حتماً با متخصص مغز Ùˆ اعصاب Ùˆ یا روانپزشک مشورت کنید.

اگر کودک در نیمه شب بیدار شود نمی‌خوابد، سخت Ù…ÛŒ‌خوابد یا صبح خیلی زود بیدار Ù…ÛŒ‌شود.

ممکن است کودک شما مبتلا به مشکل بیخوابی باشد.

این مشکل خواب زمانی دشوارتر Ù…ÛŒ‌شود Ú©Ù‡ به خواب رفتن Ùˆ ادامه دادن خواب برای کودک سخت Ù…ÛŒ‌شود. علت اغلب مشکل رفتار خواب، اضطراب یا افسردگی Ùˆ تنش کودک است. یا اینکه کودک نمی‌تواند وضعیت مغز را از فعالیت‌های روزانه به وضعیت آرامش شبانه تغییر دهد. این مشکل هم Ù…ÛŒ‌تواند منجر به مشکلات رفتاری Ùˆ یادگیری کودک شود. عادات خوب خواب پیش از آغاز خواب Ùˆ یا در طول خواب Ù…ÛŒ‌تواند اوضاع را بهتر کند. این مشکل Ù…ÛŒ‌تواند در کودک ماندگار شود.

کودک نمی‌تواند برای مدرسه رفتن به موقع بخوابد

به احتمال زیاد کودک شما از نشانگان تاخیر آغاز خواب رنج Ù…ÛŒ‌برد

نشانگان تاخیر در آغاز خواب مشکل در تنظیم ساعت درونی بدن است. ساعت بدن همچنین به اسم ریتم شبانه‌روزی نیز شناخته Ù…ÛŒ‌شود؛ Ú©Ù‡ زمان خواب بدن را کنترل Ù…ÛŒ‌کند. با وجود نشانگان تاخیر در آغاز خواب، ساعت بدن برای دیر خوابدن تربیت Ù…ÛŒ‌شود. اما اگر شما بتوانید کودک را طوری عادت دهید Ú©Ù‡ زود بخوابد Ù…ÛŒ‌توانید ساعت خواب بدن را باز آموزی کنید. برای این کار، از 15 دقیقه زودتر رفتن به رخت‌خواب در هر شب از یک هفته شروع کنید (هر هفته 15 دقیقه زودتر رفتن به رخت‌خواب را تمرین کنید). این تغییر تدریجی گام به گام بهتر از تغییر یک‌باره است. مطمئن شوید Ú©Ù‡ کودک از خارج محل خواب نور زیادی دریافت نمی‌کند، دریافت نور زیاد مانع به خواب رفتن Ù…ÛŒ‌شود؛ به این ترتیب کودک خیلی زود خواهد خوابید. اگر با این تغییرات مشکل حل نشد مراجعه به متخصص ضروری است.

کودک در طول روز خواب‌آلود است. عضلات کودک شل Ùˆ خسته است؛ با کوچکترین اتفاقی حتی خنده یا گریه کودک زمین Ù…ÛŒ‌خورد Ùˆ این مشکل در چند روز از هفته تکرار Ù…ÛŒ‌شود.

ممکن است کودک شما از مشکل حمله خواب در رنج باشد.

این یک اختلال عصب شناختی خواب است. Ùˆ مغز نمی‌تواند تمایل به خواب را در حالت بیداری کنترل کند. اگر کودک شما این مشکل را دارد ممکن است در طول روز احساس خواب آلودگی داشته باشد. این مشکل ممکن است با اختلال کاتاپلکسی (یک باره از دست دادن قوام عضلانی)  مرتبط باشد. در گروهی از انسان‌ها، مشکل ناشی از حمله خواب در طول روز است. برای اینکه متوجه شویم Ú©Ù‡ کودکی مشکل دارد یا نه خواب کودک باید مشاهده شود. متخصصین کودک Ù…ÛŒ‌توانند بعد از مشاهده رفتار خواب کودک برنامه مدیریت رفتار خواب Ùˆ درمان آن را ارائه دهند.

کودک در طول روز بسیار خواب آلود است. اما دوره‌های ضعف عضلانی ندارد.

عوامل بسیاری Ù…ÛŒ‌تواند علت باشد.

کودک به سختی صبح‌ها بیدار Ù…ÛŒ‌شود، Ùˆ هنوز خسته به نظر Ù…ÛŒ‌رسد. در Ø·ÛŒ روز، کودک بیش فعال به نظر Ù…ÛŒ‌رسد. زود عصبانی Ù…ÛŒ‌شود. ممکن است کودک در مدرسه مشکلاتی در یادگیری، تمرکز Ùˆ ماندن روی تکلیف داشته باشد. همچنین ممکن است کودک مشکلاتی در روابط اجتماعی با همسالان داشته باشد.

کودک ممکن است مشکل یا اختلال خواب داشته باشد.

ممکن است  Ù‚بل از پیدایش هشدار دهنده‌ها کودک مشکل یا اختلال خواب داشته باشد. رفتار خواب کودک باید خوب مشاهده شود. همچنین عملکرد روزانه کودک باید خوب مشاهده شود. باید نشانه‌های وجود مشکل خوب جستجو Ùˆ بررسی شود. اگر به وجود نشانه‌ای Ø´Ú© کردید. ویژگی‌ها Ùˆ موقعیت‌هایی را Ú©Ù‡ نشانه‌ها را دیده‌اید به خاطر داشته باشید Ùˆ برای پزشک کودک شرح دهید.

دکتر زهرا امین‌آبادی. روانشناس تربیتی

Sleep Problems and Sleep Disorders in School Aged Children. https://www.sleephealthfoundation.org.

درمان اختلال خواب کودک درکرج

درمان بیخوابی کودک کرج

مشاوره کودک کرج

روانشناسی کودک کرج

درمان مشکلات خواب کودک کرج