غلط املایی

غلط املایی

املا نویسی به عنوان یکی از مهارت‌های تحصیلی، از محصولات اصلی رشد زبان در کودکان است. رشد املا نویسی مستلزم رشد مهارت‌های حسی مانند دیداری Ùˆ شنیداری، مهارت‌های حرکتی درشت Ùˆ ظریف،          مهارت‌های شناختی مانند توجه، حافظه Ùˆ پردازش سریع Ùˆ صحیح است Ú©Ù‡ به مرور زمان Ø´Ú©Ù„ Ù…ÛŒ‌گیرد تا اینکه کودکان از کلاس اول شروع به نوشتن کنند. در مسیر رشد مهارت املا نویسی  ØºÙ„Ø· املایی داشتن جزئی طبیعی از رشد کودک است Ùˆ تقریبا هر کسی Ú©Ù‡ مسیر دانش‌آموزی را Ø·ÛŒ کرده باشد Ú©Ù… Ùˆ بیش غلط های املایی را تجربه کرده است. اما چنانچه اگر تعداد بالای غلط‌های املایی، رویه‌ای عادی Ùˆ تکراری باشد، قابل ملاحظه Ùˆ پیگیری هستند.

تعریف اختلال یادگیری ویژه املا  

اختلال یادگیری ویژه املا نویسی، زیر مجموعه اختلال‌های عصب تحولی محسوب Ù…ÛŒ‌شود Ú©Ù‡ در سه گروه خفیف، متوسط Ùˆ شدید قابل دسته بندی است Ùˆ در پسرها بیش از دخترها دیده Ù…ÛŒ‌شود. ویژگی‌های اختلال املا نویسی عبارت است از:

• بعد از ورود به مدرسه Ùˆ بعد از گذشت حداقل 4 ماه از سال تحصیلی باید تشخیص گذاری شوند.
• غلط‌های املایی حداقل برای 6 ماه وجود دارند. این طور نیست Ú©Ù‡ دانش‌آموزی به طور مثال در پایان کلاس دوم یا ... هیچ غلط املایی نداشته باشد ولی در پایه بالاتر املای او به علت غلط املایی زیاد کاملا ناخوانا باشد.
• مهارت‌ املا نویسی متناسب با سن Ùˆ پایه تحصیلی کودک نباشد (به فرض مثال از کودک کلاس اول انتظار Ù…ÛŒ‌رود بتواند یک املای ساده را بنویسد ولی از دانش‌آموز کلاس چهارم انتظار Ù…ÛŒ‌رود در یادداشت برداری یا سوال Ùˆ جواب نویسی در کلاس درس حضوری Ùˆ آنلاین غلط املایی نداشته باشد).
• غلط نویسی ناشی از ضعف آموزشی یا ناشی از مشکلات بینایی Ùˆ شنوایی یا حرکتی نباشد.  

مثال‌هایی از انواع غلط‌های املایی

• سابون، مز، بااِس به جای صابون، موز Ùˆ باعث
• رفد، مسباک، فرزش به جای رفت، مسواک Ùˆ ورزش
• دسته آلوده به جای دستِ آلوده
• جا انداختن کلمات Ùˆ جملات
• بدخط Ùˆ نارسانویسی
• مودیر به جای مدیر
• سی ب به جای سیب
• برگدرخت به جای برگ درخت

غلط های املایی در سه گروه از کودکان دیده Ù…ÛŒ‌شود:

• کودکان با اختلالات ویژه یادگیری
• کودکان با نارسایی توجه Ùˆ بیش فعالی
• کودکانی Ú©Ù‡ به آموزش با کیفیت Ùˆ مناسب دسترسی ندارند
• کودکانی Ú©Ù‡ اضطراب املا دارند

علت‌شناسی غلط‌های املایی

نقص توجه: ضعف فیلتر توجه Ùˆ دریافت همزمان محرک‌های متعدد کلاس Ùˆ یا محیطی Ú©Ù‡ کودک آنجا املا Ù…ÛŒ‌نویسد، Ù…ÛŒ‌تواند علت Ú©Ù… Ùˆ زیاد گذاشتن نقطه، دندانه Ùˆ یا جابجا نوشتن حروه یا جا انداختن حروف شود.

نقص حافظه دیداری: در زبان فارسی 9 حرف به اصطلاح عربی (Ø­ØŒ ع، غ، Ø«ØŒ ص، ض، Ø°ØŒ ظ، Ø·) وجود دارد Ú©Ù‡ برای یادگیری آنها چاره‌ای جز حفظ کردن Ø´Ú©Ù„ آنها وجود ندارد مانند صورت Ùˆ طوطی Ùˆ .... در نقص حافظه دیداری کودک علی‌رغم اینکه Ù…ÛŒ‌تواند کلمه را بخواند Ùˆ حتی بسیار هم تمرین Ù…ÛŒ کند اما نمی‌تواند Ø´Ú©Ù„ صحیح کلمه را در حافظه Ù†Ú¯Ù‡ دارد.

مشکلات واجشناسی: در این صورت 1. کودک واج ها را نمی‌شناسد Ùˆ مدام Ù…ÛŒ‌پرسد  Ù…ثلاً «Ø³» Ú†Ù‡ Ø´Ú©Ù„ÛŒ بود؟ 2. کودک در تقطیع «ØµØ¯Ø§Ú©Ø´ÛŒ» مشکل دارد Ùˆ به طور مثال نمی‌تواند بگوید در کلمه بادام بعد از ب Ú†Ù‡ حرفی باید نوشته شود.

نقص حافظه متوالی شنیداری: حافظه شنیداری به کودک Ú©Ù…Ú© Ù…ÛŒ‌کند تا کلمات جمله‌ای را Ú©Ù‡ شنیده در حافظه Ù†Ú¯Ù‡ دارد Ùˆ آنها را به ترتیبی Ú©Ù‡ شنیده بنویسد. ‌کودکی Ú©Ù‡ در این مهارت ضعف دارد، چون نمی‌تواند واژگان را تا زمانی Ú©Ù‡ بنویسد در حافظه Ù†Ú¯Ù‡ دارد، کلمه‌ها را جا Ù…ÛŒ‌اندازد.

نقص حساسیت شنیداری: در این صورت کودک حروفی را Ú©Ù‡ جایگاه‌ تولید نزدیک به هم Ùˆ مشابه دارند را به جای هم Ù…ÛŒ‌نویسد چون نمی‌تواند تشخیص دهد Ú©Ù‡ دقیقا Ú†Ù‡ شنیده است. مثلا به جای سبز Ù…ÛŒ نویسد سبس.

مشکل ادراک شنیداری: چون کلمات را پشت سر هم شنیده همه کلمات را به هم Ù…ÛŒ‌چسباند Ùˆ یا همه را جدا Ù…ÛŒ‌نویسد.  

ضعف آموزشی: برخی از غلط‌های املایی ناشی از آموزش بی کیفیت Ùˆ ناکافی است. به طور مثال نوشتن «Ùˆ» به جای «-ُ» در کلمه مودیر، یا گذاشتن «Ù‡ یا ـه به جای -ِ ربط» مثل سیبه قرمز به جای سیبِ قرمز. یا نگذاشتن Ù‡ یا ـه در پایان کلمه آزاده یا نامه.

ضعف مهارت‌های حرکتی: با این مشکل 1. ممکن است کودک به علت خستگی عضلانی به طور مثال 2 خط بنویسد Ùˆ دیگر ادامه ندهد یا 2. آنقدر بد خط Ùˆ ناخوانا بنویسد Ú©Ù‡ املای نوشته شده قابل خواندن نباشد.

غلط‌های املایی مهم هستند چون:

به مرور زمان Ú©Ù‡ دانش‌آموز متوجه تفاوت سطح عملکرد  Ø®ÙˆØ¯ با سایر همکلاسی‌ها Ù…ÛŒ‌شود دچار دلسری Ùˆ یاس Ù…ÛŒ‌شود Ùˆ با ناتوان پنداشتن خود به «Ù…Ù† نمی‌توانم» Ù…ÛŒ رسد؛ در نتیجه با از دست دادن انگیزه، تلاشی برای بهبود عملکرد خود نخواهد کرد Ùˆ همین مساله کودک را در چرخه شکست Ù†Ú¯Ù‡ خواهد داشت.

 Ú†Ù‡ زمانی برای Ú©Ù…Ú© بهتر است؟

اصولا قبل از 9 سالگی بهترین زمان است. هر Ú†Ù‡ سن کودک کمتر باشد Ùˆ در پایه تحصیلی پایین‌تری مشغول باشد، درمان با روند بهتری پیش Ù…ÛŒ‌رود؛ چرا Ú©Ù‡ نوروپلاستیسیتی مغز بیشتر است Ùˆ قابلیت تغییر پذیری آن بالاست، هنوز کودک دچار دلسردی Ùˆ یاس نشده است Ùˆ تلاش Ù…ÛŒ‌کند Ùˆ فاصله عکلکرد کودک با پایه درسی غیر قابل جبران نیست.

برا ÛŒ Ú©Ù…Ú© به کودک Ú†Ù‡ تخصص‌هایی نیاز است؟

درمانگر اختلالات یادگیری جهت آموزش مهارت‌ها، تقویت مهارت‌های دیداری Ùˆ شنیداری

گفتاردرمانگر جهت برطرف نمودن زبانشناختی

کاردرمانگر جهت تقویت عضلات ظریف، سرعت پردازش

در هر مرحله از درمان ممکن است ارجاع و کمک گرفتن از متخصصان مختلف توصیه شود.

نویسنده

دکتر زهرا امین‌آبادی. دکترای روانشناسی تربیتی.