نگاهی عمیق به درمان یکپارچگی حسی اوتیسم در کرج
کودکان و بزرگسالان مبتلا به اوتیسم، و همچنین افرادی که دارای سایر ناتوانی‌های رشدی (NEURODEVELOPMENTAL DISORDER) هستند، ممکن است یک سیستم حسی ناکارآمد داشته باشند. به اصطلاح اختلال یکپارچگی حسی ASD دارند. برای آگاهی از چگونگی درمان یکپارچگی حسی در کرج در ادامه این مقاله با ما همراه باشید.
گاهی اوقات یک یا چند حواس، بیش از حد یا کمتر به محرک خارجی واکنش نشان می دهند. این مشکلات حسی ممکن است دلیل اصلی رفتارهای کلیشه ایی مانند تکان دادن، چرخیدن و دست زدن باشد. اگرچه گیرنده های حواس در سیستم عصبی محیطی (که شامل همه چیز به جز مغز و نخاع می شود) قرار دارند، اعتقاد بر این است که این مشکل از اختلال عملکرد عصبی در سیستم عصبی مرکزی – مغز ناشی می شود. تکنیک های یکپارچه سازی حسی، مانند فشار ، می تواند توجه و آگاهی را تسهیل کند و برانگیختگی کلی را در صورت لزوم کاهش و یا افزایش دهد.
یکپارچگی حسی
یکپارچگی حسی یک فرآیند عصبی زیستی است که به ادغام و تفسیر تحریک حسی از محیط توسط مغز اشاره دارد. اختلال عملکرد یکپارچگی حسی اختلالی است که در آن ورودی حسی به طور مناسب در مغز سازماندهی نمیشود و ممکن است درجات مختلفی از مشکلات در رشد، پردازش اطلاعات و رفتار ایجاد کند. یک نظریه کلی از یکپارچگی حسی و درمان توسط دکتر A. Jean Ayres از مطالعات در علوم اعصاب و مطالعات مربوط به رشد فیزیکی و عملکرد عصبی عضلانی ایجاد شده است. درمان‌های کاردرمانی حسی مبتنی بر شواهد برای حمایت از افرادی که تفاوت‌های حسی را تجربه می‌کنند، می‌تواند راحتی و کیفیت زندگی را بهبود بخشد.
یکپارچگی حسی در درجه اول بر سه حس اصلی – لامسه، دهلیزی(تعادلی) و حس عمقی تمرکز دارد. پیوندهای متقابل آنها قبل از تولد شروع می شود و با بلوغ فرد و تعامل با محیط خود ادامه می یابد. این سه حواس نه تنها به هم مرتبط هستند، بلکه با سایر سیستم های مغز نیز در ارتباط هستند. اگرچه این سه سیستم حسی کمتر از بینایی و شنیداری آشنا هستند، اما برای بقای اساسی ما حیاتی هستند. رابطه متقابل بین این سه حس پیچیده است. این سه حس به ما امکان می دهند تا محرک های مختلف را در محیط خود تجربه، تفسیر و پاسخ دهیم. سه سیستم حسی در زیر مورد بحث قرار میدهیم.
سیستم لمسی
شامل اعصاب زیر سطح پوست است که اطلاعات را به مغز می فرستند. این اطلاعات شامل لمس سبک، درد، دما و فشار است. اینها نقش مهمی در درک محیط و همچنین واکنش های حفاظتی برای بقا دارند.
اختلال در سیستم لمسی زمانی قابل مشاهده است که یک فرد:
- از لمس شدن اجتناب میکند
- از خوردن برخی غذاهای «بافت دار» امتناع می کند
- از پوشیدن انواع خاصی از لباس خودداری می کند
- از شستن موها یا صورت خود شکایت می کند
- از کثیف شدن دست ها (مانند چسب، ماسه، گل، رنگ انگشتی) جلوگیری می کند.
- از نوک انگشتان خود به جای دست های کامل برای دستکاری اشیا استفاده می کند
یک سیستم لمسی ناکارآمد ممکن است منجر به درک نادرست از لمس ویا احساس درد (بیش حسی یا کم حسی) شود و ممکن است به گوشه گیری، تحریک پذیری عمومی، حواس پرتی و بیش فعالی منجر شود.
حالت تدافعی لمسی وضعیتی است که در آن فرد به لمس بسیار حساس است. از نظر تئوری یکپارچگی حسی، زمانی که سیستم لمسی نابالغ است و به درستی کار نمی‌کند، سیگنال‌های عصبی غیرطبیعی به قشر مغز ارسال می‌شود که می‌تواند با سایر فرآیندهای مغز تداخل داشته باشد. این به نوبه خود باعث تحریک بیش از حد مغز می شود و ممکن است منجر به فعالیت بیش از حد مغز شود که نه می تواند خاموش شود و نه سازماندهی شود. این نوع تحریک بیش از حد در مغز می تواند سازماندهی رفتار و تمرکز را برای فرد دشوار کند و ممکن است منجر به واکنش عاطفی منفی به احساسات لمس و اختلال پردازش حسی شود.
سیستم دهلیزی
به ساختارهایی در گوش داخلی (کانال های نیم دایره ای) اشاره دارد که حرکت و تغییرات در موقعیت سر را تشخیص می دهد. سیستم دهلیزی به شما می گوید که چه زمانی سر شما عمودی یا کج شده است (حتی با چشمان بسته). اختلال در این سیستم ممکن است خود را به دو صورت متفاوت نشان دهد. برخی از کودکان ممکن است به تحریک دهلیزی بیش از حد حساس باشند و نسبت به فعالیت های حرکتی معمولی (مانند تاب خوردن، سرسره، رمپ، شیب) واکنش های ترس نشان دهند. یا ممکن است در یادگیری بالا رفتن یا پایین آمدن از پله ها یا تپه ها مشکل داشته باشند. همچنین راه رفتن یا خزیدن روی سطوح ناهموار یا ناپایدار برایشان ترسناک باشند.
به طور کلی این کودکان دست و پا چلفتی به نظر می رسند. یا متقابلا کودک کم حس ممکن است فعالانه به دنبال تجربیات حسی بسیار شدید مانند چرخش بیش از حد بدن، پریدن و یا چرخیدن باشد. این نوع از کودکان علائمی از سیستم تعادلی(دهلیزی) کم حس نشان می دهند. یعنی به طور مداوم در تلاشند تا سیستم دهلیزی خود را تحریک کنند.
سیستم حس عمقی
سیستم حس عمقی به گیرنده هایی در ماهیچه ها، مفاصل و تاندون ها اشاره دارد که آگاهی ناخودآگاه فرد را از وضعیت بدن فراهم می کند. هنگامی که حس عمقی به طور موثر عمل می کند، وضعیت بدن فرد به طور خودکار در موقعیت های مختلف تنظیم می شود. به عنوان مثال، سیستم حس عمقی مسئول ارائه سیگنال های لازم به بدن است تا به ما اجازه دهد به درستی روی یک صندلی بنشینیم یا صاف بیایستیم. همچنین به ما اجازه می دهد تا با استفاده از حرکات ظریف، مانند نوشتن با مداد، استفاده از قاشق برای نوشیدن سوپ و بستن دکمه های پیراهن، اشیاء را دستکاری کنیم.
برخی از علائم شایع اختلال حس عمقی عبارتند از:
- دست و پا چلفتی بودن (کلامزی)
- افتادن های مکرر
- عدم آگاهی از وضعیت بدن در فضا
- حالت غیر نرمال بدن
- مشکل در دستکاری اشیاء کوچک (دکمه ها، زیپ)
- شلخته غذا خوردن
- و مقاومت در برابر فعالیت های حرکتی جدید
بعد دیگر حس عمقی پراکسیس(PRAXIS) یا برنامه ریزی حرکتی است. پراکسیا به معنی توانایی برنامه ریزی و اجرای وظایف حرکتی مختلف است. برای اینکه این سیستم به درستی کار کند، باید بر کسب اطلاعات دقیق از سیستم های حسی و سپس سازماندهی و تفسیر کارآمد و مؤثر این اطلاعات تکیه کند. به عبارت دیگر یکپارچگی حسی وجود داشته باشد.
مفاهیم
به طور کلی، ناکارآمدی در این سه سیستم به طرق مختلف خود را نشان می دهد. یک کودک ممکن است بیش از حد یا کمتر به ورودی های حسی پاسخ دهد. سطح فعالیت ممکن است به طور غیرعادی بالا یا به طور غیرعادی پایین باشد. ممکن است کودک دائما در حرکت یا خسته باشد. علاوه بر این، برخی از کودکان ممکن است بین این افراط ها در نوسان باشند. یعنی گاهی پرتحرک و گاهی خیلی کم تحرک باشند. زمانی که این سه سیستم ناکارآمد هستند و یکپارچگی حسی با اختلال مواجه است، ممکن است منجر به تأخیر گفتار و زبان و کم‌توانی تحصیلی شود. از نظر رفتاری، کودک ممکن است تکانشی شود، به راحتی حواسش پرت شود و فقدان برنامه ریزی عمومی نشان دهد. برخی از کودکان نیز ممکن است در سازگاری با موقعیت های جدید مشکل داشته باشند و ممکن است با پرخاشگری ، ناامیدی کناره گیری واکنش نشان دهند.
ارزیابی و درمان فرآیندهای یکپارچه حسی اساسی توسط کاردرمانگران کرج و یا روانشناس کودک متبحر انجام می شود.
اهداف کلی درمانگر عبارتند از:
- ارائه رژیم حسی به کودک که به سازماندهی سیستم عصبی مرکزی کمک می کند
- کمک به کودک در مهار ویا تعدیل اطلاعات حسی
- کمک به کودک در پردازش و پاسخ سازمان یافته تر به محرک های حسی
برای اخذ نوبت کاردرمانی یکپارچگی حسی در کرج با شماره تلفن زیر تماس بگیرید:
02634431369
کلینیک آینده مفتخر است که بهترین کلینیک کاردرمانی کرج در زمینه درمان یکپارچگی حسی کودکان اوتیسم و بیش فعال است.
منبع:
