اختلال ریاضی

13 مهر 1400در اختلال ریاضی, اختلال یادگیری

نقش حافظه کاری در یادگیری ریاضیات

اگر شکایت‌هایی مثل موارد زیر دارید، حتما این مقاله را بخوانید:

معلم ریاضی‌ همیشه از دختر/ پسرم شکایت داره!
ریاضی رو یاد می‌گیره، ولی زود هم فراموش می‌کنه!
ریاضی بچه‌ام خیلی ضعیف!
هر سال معلم ریاضی می‌گیرم، ولی فایده‌ای نداره!

شکایت‌هایی مثل این موارد می‌توانند نشانگر اختلال ریاضی باشند!

ضعف حافظه کاری تنها علت اختلال ریاضی نیست، اما می‌تواند نقشی مهم در اختلال و ضعف در عملکرد ریاضی داشته باشد.
مهارت هایی مانند حافظه، توجه یا سرعت پردازش اطلاعات شاخص های مهم در یادگیری مدرسه‌ای هستند. از بین همه توانایی‌های شناختی عمومی، مطالعات مختلف نشان داده است که حافظه کاری نقش مهمی در فرایند یادگیری دارد.
حافظه کاری از مجموعه ای از وظایف شناختی پشتیبانی می‌کند که نیاز به نگهداری فعال (در دسترس نگهداشتن فعالانه) و دستکاری همزمان اطلاعات دارد. در زندگی روزمره‌، هنگام انجام کارهای مختلف از این سیستم حافظه استفاده می‌کنیم. به عنوان مثال، هنگامی که باید لیست خرید را در ذهن نگه داریم، کتاب بخوانیم و همچنین هنگامی که به فردی که با ما صحبت می‌کند، باید گوش دهیم تا پاسخ ما مناسب دهیم، به مهارت های حافظه کاری نیاز داریم. در واقع، در این مواقع، ما باید اطلاعات خاصی را به خاطر بسپاریم و سایر اطلاعات را برای پردازش و درک آنها بازیابی کنیم.
در محیط مدرسه ، هنگام خواندن ، نوشتن یا محاسبه اعداد، کودکان از حافظه کاری به عنوان یک فضای ذهنی استفاده می‌کنند که در آن اطلاعات در حین دستکاری، فعال نگه داشته می‌شوند.
نقص در حافظه کاری اغلب باعث ضعف در عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان میشود. ضعف در حافظه کاری باعث می‌شود دانش‌آموزان دستورالعمل‌ها را فراموش کنند، به خصوص اگر طولانی باشند (فراموش می‌کنند سوال از آنها چه خواسته)، قسمت‌هایی از متن را هنگام نوشتن فراموش می‌کنند (پاسخ‌های کوتاه بی‌ربط به سوالات کتبی تشریحی می‌دهند) و به طور کلی، آنها قادر به مدیریت ذخیره سازی و دستکاری همزمان اطلاعات نیستند. از بین همه کودکان دارای مشکلات حافظه کاری، بیش از 80٪ دارای اختلال ویژه یادگیری هستند، مانند اختلال حساب، که توانایی پیش بینیِ قویِ حافظه کاری را در عملکرد مدرسه تأیید می کند.
حافظه کاری و یادگیری ریاضیات
حافظه کاری نقش اساسی در یادگیری ریاضی کودکان دارد. در واقع، حتی ساده ترین کارهای ریاضی مانند مقایسه اعداد را نیز با حافظه کاری انجام می‌دهیم. در این فرایند کودکان باید معنای نمادهای عددی (یعنی مقادیر مربوط به ارقام) را بازیابی کنند، اطلاعات را در حافظه حفظ کرده و کار مقایسه را انجام دهند. این فرآیند برای کارهای پیچیده ریاضی نیز مورد نیاز است.
تصور کنید که از کلاس خواسته می شود یک تمرین را با استفاده از محاسبه ذهنی انجام دهد. برای یافتن پاسخ، لازم است، دو عدد را در عرصه حافظه کاری، فعال و بازیابی و قوانین ضرب را اعمال کرده و نتایج جزئی محاسبه را در حافظه، حفظ کند؛ و در نهایت، لازم است محصولات ذخیره شده در حافظه کاری را با هم جمع کند و نتیجه صحیح را بدست آورد. بدون حافظه کاری، تکمیل تکلیف‌های ذهنی غیرممکن است، حافظه کاری برای حفظ اطلاعات در حافظه هنگام پردازش سایر اطلاعات ضروری است.
مسائل ریاضی نمونه دیگری از یک کار پیچیده ریاضی است که به منابع حافظه قابل توجهی نیاز دارد. به عنوان مثال، برای درک یک مساله، کودکان باید اطلاعات جدید خوانده شده را با اطلاعات موجود در حافظه ادغام کنند. علاوه بر این، لازم است فقط به اطلاعات مربوطه موجود در متن توجه کرده و آنها را به خاطر بسپارند و مداخله اطلاعات بی‌ربط در فرایند پاسخ یابی را متوقف کنند. از سوی دیگر، برای دستیابی به راه حل، ایجاد تصویر ذهنی صحیح از مسئله نیز ضروری است، فرآیندی که نیاز به مهارت های حافظه دیداری -فضایی دارد.
مشکلات حافظه برای کودکان مبتلا به اختلال حساب
ظرفیت حافظه کاری محدود است. هنگامی که یک کار ریاضی نیاز به پردازش یا نگهداری فعالانه اطلاعات بیش از ظرفیت برای کودک دارد، در نتیجه کودک اطلاعات را از دست خواهد داد و عملکرد او پایین خواهد آمد. کودکان مبتلا به اختلال ریاضی مشکلات حادی را در سطح حافظه کاری، به ویژه در حافظه بینایی – فضایی نشان می دهند. برای سهولت انجام تمرینات ریاضی پیشنهاد می‌شود در کلاس برای کودکان مبتلا به این نوع مشکلات، برنامه های مداخله ای طراحی شود تا از بار اضافی اطلاعات در حافظه کاری پیشگیری کند.

ترجمه: دکتر زهرا امین‌آبادی، مدیریت مرکز اختلال یادگیری راه آینده در کرج با ده سال سابقه کار در زمینه انواع اختلالات ریاضی، خواندن، نوشتن، توجه و حافظه، مجهز به نرم افزار توانبخشی و ارزیابی شناختی.

منبع: https://www.smartick.com/blog/education/psychology/working-memory-mathematics/

ادامه مطلب

6 تیر 1398در اختلال ریاضی, اختلال یادگیری, خانواده

سنجش علایم مشکلات یادگیری ناشی از ضعف ادراک دیداری

اگر فرزند شما مشکل خواندن دارد، گزینه‌ای که بهترین توصیف عملکرد فرزندتان است را با علامت * علامت بزنید.

شماره	سوال	هرگز	به‌ندرت	گاهی	اغلب	همیشه
1	موقع خواندن و نوشتن سر درد می‌گیرد.
2	موقع خواندن کلمات را به هم می‌چسباند یا انگار کلمه را نمی‌بیند.
3	خواندنش ضعیف‌تر از سنش ‌است.
4	موقع خواندن خط را گم میکند.
5	موقع خواندن سرش را کج یا چشم‌هایش را جمع می‌کند.
6	از روی تخته نمی‌تواند کپی کند.
7	خواندن و نوشتن را دوست ندارد.
8	موقع خواندن کلمات کوچک را جا می‌اندازد (مثل حروف ربط و اضافه).
9	نوشتن روی خط صاف برای او سخت است.
10	چشم‌هایش اغلب می‌خارد، می‌سوزد یا اشک آلود است.
11	سخت می‌شود فهمید اوچه خوانده است.
12	کتاب را خیلی نزدیک صورت می‌گیرد.
13	موقع خواندن نمی‌تواند متمرکز شود.
14	تکالیفش را به موقع تمام نمی‌کند.
15	زود از انجام تکلیف منصرف می‌شود (به راحتی می‌گوید من نمی‌توانم قبل از اینکه تلاش کند).
16	انگار موقع راه رفتن جلوی پایش را نمی‌بیند و به همه چیز می‌خورد.
17	مشق نوشتنش خیلی طول می‌کشد.
18	در خواب و خیال است.
19	برای شروع تکالیف در مدرسه مشکل دارد.

دستور العمل نمره دهی:

در هر سوال پاسخ هرگز نمره 0، به‌ندرت 1، گاهی 2، اغلب 3، و همیشه نمره 4 می‌گیرد.
تمام نمرات را با هم جمع کنید و از تفسیر نمرات وضعیت کودک را توصیف کنید.

تفسیر نمرات:

مجموع نمرات زیر 20 : عملکرد تحصیلی فرزند شما ربطی به ادراک دیداری او ندارد.
مجموع نمرات 20 تا 25: به احتمال خیلی کم مشکل تحصیلی ناشی از ضعف ادراک دیداری است.
مجموع نمرات 25 تا 30: احتمال دارد مشکل تحصیلی ناشی از ضعف ادراک دیداری باشد.
مجموع نمرات 30 تا 35: به احتمال قوی مشکل تحصیلی ناشی از ضعف ادراک دیداری است.
مجموع نمرات بالاتر از 40: احتمال نزدیک به یقین که مشکل تحصیلی ناشی از ضعف ادراک دیداری است.

اگر مجموع نمرات کودک بالاتر از 20 است، به احتمال زیاد ضعف مهارت‌های ادراکی نقش مهمی در ضعف خواندن یا توجه وی دارند. دانش‌آموزان پایه‌های بالاتر مجبور به خواندن از روی متونی با خط ریزتر می‌باشند که همین باعث می‌شود سریع خسته شوند. کلاس‌های سوم و چهارم معمولا آغاز تشدید این بحران‌هاست. ممکن است دانش‌آموزی که کلاس اول را خوب شروع کرده است عملکردش افت قابل ملاحظه‌ای یابد.

با این حال به خاطر داشته باشید که هر کودک متفاوت است. هر چه مشکل بینایی بزرگتر باشد، کودک زودتر خسته خواهد شد. همچنین، بعضی از کودکان نسبت به ناراحتی‌های دیداری بسیار حساس‌تر از سایر کودکانی هستند و ممکن است مشکلات را در سنین پایین‌تری نشان دهند. به همین ترتیب، حتی کودکانی که مشکلات بسیار دارند نیز ممکن است روش‌‌های سازگاری با مشکل را پیدا کنند و همین باعث شود تا سال‌ها علائم نشان داده نشوند.

توصیه می‌شود حتی اگر فرزند شما در این پرسشنامه نمره کمی گرفته است ابتدا با یک چشم پزشک و سپس حتما با یک متخصص اختلالات یادگیری مشورت کنید تا مشکلات یادگیری مبتنی بر دیدن را بررسی، تشخیص و درمان کند. چشم پزشک سلامت ساختارهای فیزیکی چشم را بررسی میکند و تشخیص مشکلات ادراکی و پردازشی چشم بر عهده متخصص اختلال یادگیری و کاردرمان مجرب در زمینه مشکلات دیداری است. هرچند که پرسشنامه ارائه شده پیش بین معتبری برای مشکلات است، اما راه قطعی ارزیابی حرفه‌ای است.

همچنین اگر کودک مشکلات تحصیلی دارد ممکن است، علاوه بر دیدن تاخیرهای رشدی بیشتری در سایر حیطه‌ها داشته باشد.

مشکلات خواندن می‌تواند معلول چند عاملی باشد، مانند نقص پردازش زبانی در این موارد، مشکل لزوما زبان بیانی مانند مشکلات تلفظی نیست، اما زبان دریافتی یعنی سیستم مرکزی زبان که متون نوشتاری را تفسیر می‌کند دچار مشکل است.

این نوع از تاخیر در مهارت‌های زبانی که علت اصلی ناتوانی یادگیری است، می‌تواند ناشی از ناتوانی مراکز زبانی مغز در رمزگردانی کارآمد علایم دیداری و پردازش حروف چاپی یا ارتباط علائم-صدا باشد. دانش‌آموزان با مشکلات واجشناسی، یا حتی توانمند، در شناسایی آواهای واژگان می‌توانند در معرض خطر خواندن باشند. متاسفانه، کودکانی که تاخیر رشدی در یک حوزه دارند، به احتمال زیاد در سایر حیطه‌ها هم مشکل خواهند داشت. کودکانی که به طور همزمان نقص دیداری و زبانی دارند، مشکلات خواندن عمیق‌تری دارند. با این وجود، وقتی ضعف‌های دیداری را کم می‌کنیم، می‌توانیم نیمی از مشکل را حل کنیم. بنابراین بدون مداخله‌ در سیستم پردازش زبان نیمی از مشکل باقی خواهد ماند، هر چند که مشکل کمتر خواهد شد.

شماره تماس جهت اخذ نوبت مشاوره: 02634431369

منبع :Gerchak, D., Maples, W. C., & Hoenes, R. (2006). Test retest reliability of the COVD-QOL short form on elementary school children. J Behav Optom, 17(3), 65-70.

اقتباس از Eye can learn

ادامه مطلب