اختلال یادگیری

اختلال یادگیری چیست ؟

اختلالات یادگیری شرایطی است که باعث ایجاد اختلاف بین سطوح بالقوه و بالفعل عملکرد تحصیلی می شود. اختلالات یادگیری شامل اختلالات یا مشکلات در تمرکز یا توجه، رشد زبان، یا پردازش اطلاعات دیداری و شنیداری است.  تشخیص شامل ارزیابی‌های شناختی، آموزشی، گفتاری و زبانی، پزشکی و روان‌شناختی است. درمان عمدتاً شامل مدیریت آموزشی و گاهی اوقات درمان پزشکی، رفتاری و کاردرمانی، گفتاردرمانی و روان‌شناختی است.

اختلالات یادگیری رایج در کودکان

اختلال یادگیری کودک یکی از انواع اختلالات عصبی رشدی در نظر گرفته می شود. اختلالات رشد عصبی  در اوایل دوران کودکی، به طور معمول قبل از ورود به مدرسه ظاهر می شوند. این اختلالات رشد عملکرد فردی، اجتماعی، تحصیلی و/یا شغلی را مختل می کند و معمولاً شامل مشکلاتی در یادگیری، حفظ یا به کارگیری مهارت ها یا مجموعه ای از اطلاعات خاص است. این اختلالات ممکن است شامل اختلال در توجه، حافظه، ادراک، زبان، حل مسئله یا تعامل اجتماعی باشد. سایر اختلالات عصبی رشدی رایج عبارتند از اختلال کمبود توجه/بیش فعالی ، اختلالات طیف اوتیسم و ناتوانی ذهنی.

اختلالات یادگیری بر مهارت های زیر اثر می گذارد:

• درک زبان گفتار
• درک زبان نوشتاری
• درک و استفاده از اعداد و استدلال با استفاده از مفاهیم ریاضی
• هماهنگی حرکتی
• توانایی حفظ توجه

 این اختلالات شامل مشکلاتی در خواندن، ریاضیات، املا، بیان نوشتاری یا دستخط، و درک یا استفاده از زبان کلامی و غیرکلامی است ). بیشتر اختلالات یادگیری پیچیده یا مختلط هستند و در بیش از یک مورد نقص دارند.

تعداد پسران مبتلا به اختلال یادگیری 5:1 از دختران بیشتر است. نکته مهم شناسایی افرادی است که به درمان و پیگیری برای یادگیری نیاز دارند.

اختلالات یادگیری ممکن است مادرزادی یا اکتسابی باشد. هیچ علت واحدی تعریف نشده است، اما فرض بر این است که نقایص عصبی و همچنین ژنتیک دخیل هستند. سایر علل احتمالی عبارتند از:

• بیماری مادر یا استفاده از داروهای سمی در دوران بارداری
• عوارض حین بارداری یا زایمان (مانند لکه بینی، سموم، زایمان طولانی مدت، زایمان سریع)
• مشکلات نوزادان (به عنوان مثال، نارس بودن ، وزن کم هنگام تولد، زردی شدید ، ناراحتی های تنفسی و …

عوامل بالقوه پس از زایمان عبارتند از قرار گرفتن در معرض سموم محیطی (مثلا سرب)، عفونت های سیستم عصبی مرکزی، سرطان ها و درمان های آن، ضربه، سوء تغذیه ، و انزوای شدید اجتماعی یا محرومیت.

علائم و نشانه های اختلال یادگیری در کودکان

کودکان مبتلا به اختلالات یادگیری معمولاً حداقل هوش متوسطی دارند، اگرچه چنین اختلالاتی می تواند در کودکان با عملکرد شناختی پایین نیز رخ دهد.

علائم و نشانه های اختلالات یادگیری شدید ممکن است در سنین پایین ظاهر شود، اما بیشتر اختلالات یادگیری خفیف تا متوسط تا سن مدرسه و زمانی که با مشکلات یادگیری تحصیلی مواجه می شود، شناسایی نمی شوند.

اختلالات تحصیلی

کودکان مبتلا ممکن است در یادگیری الفبا مشکل داشته باشند و ممکن است در یادگیری تداعی زوجی (مانند نامگذاری رنگ، برچسب زدن، شمارش، نامگذاری حروف) به تأخیر بیفتند. درک گفتار ممکن است محدود باشد،سرعت یادگیری زبان پایین است و واژگان ممکن است کاهش یابد. کودکان مبتلا ممکن است آنچه خوانده شده را درک نکنند، دست خط بسیار نامرتبی داشته باشند یا مداد را به طرز ناخوشایندی در دست بگیرند، در سازماندهی یا شروع کار یا بازگویی داستان به صورت متوالی مشکل داشته باشند، یا نمادهای ریاضی را اشتباه بگیرند و اعداد را اشتباه بخوانند.

اختلالات عملکرد اجرایی

اختلالات یا تاخیر در گفتار یا درک شنیداری پیش بینی کننده مشکلات تحصیلی در سال های پیش دبستانی است.  حافظه ممکن است معیوب باشد، از جمله حافظه کوتاه مدت و بلند مدت، یادآوری یا بازیابی کلامی.

 ممکن است اختلال در مفهوم سازی، انتزاع، تعمیم، استدلال، و سازماندهی و برنامه ریزی اطلاعات برای حل مسئله هم وجود داشته باشد. افرادی که مشکلات عملکرد اجرایی دارند اغلب در سازماندهی و تکمیل تکالیف مشکل دارند.

اختلال در ادراک دیداری و مشکلات پردازش شنوایی نیز ممکن است به صورت همراه وجود داشته باشد. مثل اختلال در شناخت و جهت گیری فضایی (به عنوان مثال، تشخیص موقعیت مکانی شی، حافظه فضایی، آگاهی از موقعیت و مکان)، توجه و حافظه دیداری، و تشخیص و پردازش صدا هستند.

مشکلات رفتاری

برخی از کودکان مبتلا به ناتوانی های یادگیری در پیروی از قراردادهای اجتماعی (مثلاً رعایت نوبت ، نزدیک نشدن به شنونده، درک لطیفه ) مشکل دارند. این مشکلات اغلب جزء اختلالات خفیف طیف اوتیسم نیز هستند.

توجه کوتاه، بی قراری حرکتی، مشکلات حرکتی ظریف (مثلاً چاپ و کپی ضعیف)، و تغییر در عملکرد و رفتار در طول زمان از دیگر علائم اولیه هستند.

مشکلات در کنترل تکانه، رفتار غیر هدفمند و بیش فعالی، مشکلات انضباطی، پرخاشگری، رفتار کناره گیرانه و اجتناب، کمرویی بیش از حد و ترس بیش از حد ممکن است رخ دهد. اختلالات یادگیری و اختلال نقص توجه/بیش فعالی (ADHD) اغلب با هم بروز می کنند.

تشخیص اختلالات یادگیری

• ارزیابی های شناختی، آموزشی، پزشکی و روانشناختی
• معیارهای بالینی

کودکان مبتلا به اختلالات یادگیری معمولاً زمانی شناسایی می شوند که اختلاف بین پتانسیل تحصیلی و عملکرد تحصیلی تشخیص داده شود. ارزیابی گفتار و زبان، شناختی، آموزشی، و روانشناختی توسط روانشناس کودک و مشاور تربیتی برای تعیین نقص در مهارت ها و فرآیندهای شناختی ضروری است. ارزیابی های اجتماعی و عاطفی-رفتاری نیز برای برنامه ریزی درمان و نظارت بر پیشرفت ضروری است.

با مراجعه به مرکز اختلال یادگیری راه آینده در کرج کودک توسط دکتر روانشناس کودک به صورت دقیق توسط تست های تشخیصی معتبر و همچنین به صورت بالینی ارزیابی میشود و در صورت لزوم از کودک تست هوش در کرج گرفته میشود و به متخصصین کاردرمانی و گفتاردرمانی در کرج و آموزش ذهنی کرج ارجاع داده می شود.

نحوه ارزیابی اختلال یادگیری

ارزیابی شناختی معمولاً شامل تست هوش کلامی و غیرکلامی است و معمولاً توسط  بهترین روانشناس کرج در مرکز اختلال یادگیری در کرج انجام می شود.  ارزیابی گفتار و زبان و  یکپارچگی درک نیز انجام میشود.

ارزشیابی آموزشی و ارزیابی عملکرد با مشاهدات معلمان از رفتار کلاسی و تعیین عملکرد تحصیلی ضروری است. ارزیابی‌های خواندن شامل ارزیابی توانایی‌  رمزگشایی و تشخیص کلمات، درک و روانخوانی است. ارزیابی املا، نحو نیز انجام می شود. توانایی ریاضی باید از نظر مهارت های محاسباتی، دانش عملیات، درک مفاهیم و تفسیر «مسائل کلمه» ارزیابی شود.

ارزیابی پزشکی شامل شرح حال کامل خانوادگی، تاریخچه پزشکی کودک، معاینه فیزیکی و معاینه عصبی یا رشد عصبی برای بررسی اختلالات زمینه ای است.  ناهنجاری‌های فیزیکی و علائم عصبی با وجود این که نادر است ممکن است نشانه‌ای از علل قابل درمان ناتوانی‌های یادگیری باشد. مشکلات هماهنگی حرکتی شدید ممکن است نشان دهنده نقص عصبی یا تاخیر در رشد عصبی باشد. سطح رشد بر اساس معیارهای استاندارد ارزیابی می شود.

ارزیابی روانشناختی به شناسایی ADHD، اختلال سلوک، اختلالات اضطرابی، افسردگی و عزت نفس ضعیف کمک می کند، که اغلب با ناتوانی های یادگیری همراه هستند و باید از آنها متمایز شوند. حس کودک به مدرسه، انگیزه، روابط با همسالان و اعتماد به نفس مورد ارزیابی قرار می گیرد.

معیارهای بالینی

تشخیص اختلالات یادگیری از نظر بالینی بر اساس معیارهای موجود در راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی ، ویرایش پنجم (DSM-5) انجام می‌شود، و به شواهدی نیاز دارد که حداقل یکی از موارد زیر به مدت بیش از 6 ماه علیرغم مداخله هدفمند وجود داشته است:

• خواندن نادرست، آهسته ویا پر زحمت کلمات
• مشکل در درک معنای مطالب نوشته شده
• مشکل دیکته
• مشکل در نوشتن (مثلاً اشتباهات گرامری و نقطه گذاری متعدد؛ مفهوم را نمیرساند)
• مشکل در تسلط بر اعداد (مثلاً درک بزرگی نسبی و رابطه اعداد؛ در کودکان بزرگتر، مشکل در انجام محاسبات ساده)
• مشکل در استدلال ریاضی (مثلاً استفاده از مفاهیم ریاضی برای حل مسائل)

در صورتی که این مهارت ها باید بطور قابل ملاحظه ای کمتر از سطح مورد انتظار برای سن کودک باشد و همچنین به طور قابل توجهی عملکرد در مدرسه یا در فعالیت های روزانه را مختل کند به عنوان اختلال یادگیری شناخته می شود. همچنین، مشکلات را نباید با عقب ماندگی ذهنی یا سایر اختلالات رشد عصبی توضیح داد.

به منظور ارزیابی و درمان اختلال یادگیری در مرکز اختلال یادگیری راه آینده توسط اساتید دانشگاهی و متخصصین مجرب شامل بهترین مشاور در کرج و بهترین کاردرمانگر در کرج و بهترین گفتاردرمانگر در کرج با شماره زیر جهت تعیین نوبت تماس بگیرید : 02634431369

درمان اختلالات یادگیری بر مدیریت آموزشی متمرکز است، اما ممکن است شامل درمان پزشکی، رفتاری و روانشناختی نیز باشد. برنامه‌های آموزشی مؤثر ممکن است رویکردی اصلاحی، جبرانی یا راهبردی داشته باشن. تشخیص غییر دقیق و درمان نامناسب ممکن است ، ناتوانی را تشدید می کند.

برخی از کودکان در حالی که به کلاس های عادی خود ادامه می دهند، تنها در یک زمینه به آموزش تخصصی نیاز دارند. سایر کودکان به برنامه های آموزشی جداگانه و فشرده نیاز دارند.

بسیاری از درمان‌های رایج اختلال یادگیری شامل توانبخشی شناختی حافظه و توجه، آموزش ذهنی کرج و درمان یکپارچگی حسی کرج توسط کاردرمانگر از طریق تمرینات وضعیتی، تمرینات شنیداری ، تقویت ادراک دیداری  برای اصلاح فرآیندهای هماهنگی بینایی-ادراکی و درمان های حسی-حرکتی است.

اگر شکایت‌هایی مثل موارد زیر دارید، حتما این مقاله را بخوانید:

• معلم ریاضی‌ همیشه از دختر/ پسرم شکایت داره!
• ریاضی رو یاد می‌گیره، ولی زود هم فراموش می‌کنه!
• ریاضی بچه‌ام خیلی ضعیف!
• هر سال معلم ریاضی می‌گیرم، ولی فایده‌ای نداره!

شکایت‌هایی مثل این موارد می‌توانند نشانگر اختلال ریاضی باشند!

ضعف حافظه کاری تنها علت اختلال ریاضی نیست، اما می‌تواند نقشی مهم در اختلال و ضعف در عملکرد ریاضی داشته باشد.
مهارت هایی مانند حافظه، توجه یا سرعت پردازش اطلاعات شاخص های مهم در یادگیری مدرسه‌ای هستند. از بین همه توانایی‌های شناختی عمومی، مطالعات مختلف نشان داده است که حافظه کاری نقش مهمی در فرایند یادگیری دارد.
حافظه کاری از مجموعه ای از وظایف شناختی پشتیبانی می‌کند که نیاز به نگهداری فعال (در دسترس نگهداشتن فعالانه) و دستکاری همزمان اطلاعات دارد. در زندگی روزمره‌، هنگام انجام کارهای مختلف از این سیستم حافظه استفاده می‌کنیم. به عنوان مثال، هنگامی که باید لیست خرید را در ذهن نگه داریم، کتاب بخوانیم و همچنین هنگامی که به فردی که با ما صحبت می‌کند، باید گوش دهیم تا پاسخ ما مناسب دهیم، به مهارت های حافظه کاری نیاز داریم. در واقع، در این مواقع، ما باید اطلاعات خاصی را به خاطر بسپاریم و سایر اطلاعات را برای پردازش و درک آنها بازیابی کنیم.
در محیط مدرسه ، هنگام خواندن ، نوشتن یا محاسبه اعداد، کودکان از حافظه کاری به عنوان یک فضای ذهنی استفاده می‌کنند که در آن اطلاعات در حین دستکاری، فعال نگه داشته می‌شوند.
نقص در حافظه کاری اغلب باعث ضعف در عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان میشود. ضعف در حافظه کاری باعث می‌شود دانش‌آموزان دستورالعمل‌ها را فراموش کنند، به خصوص اگر طولانی باشند (فراموش می‌کنند سوال از آنها چه خواسته)، قسمت‌هایی از متن را هنگام نوشتن فراموش می‌کنند (پاسخ‌های کوتاه بی‌ربط به سوالات کتبی تشریحی می‌دهند) و به طور کلی، آنها قادر به مدیریت ذخیره سازی و دستکاری همزمان اطلاعات نیستند. از بین همه کودکان دارای مشکلات حافظه کاری، بیش از 80٪ دارای اختلال ویژه یادگیری هستند، مانند اختلال حساب، که توانایی پیش بینیِ قویِ حافظه کاری را در عملکرد مدرسه تأیید می کند.
حافظه کاری و یادگیری ریاضیات
حافظه کاری نقش اساسی در یادگیری ریاضی کودکان دارد. در واقع، حتی ساده ترین کارهای ریاضی مانند مقایسه اعداد را نیز با حافظه کاری انجام می‌دهیم. در این فرایند کودکان باید معنای نمادهای عددی (یعنی مقادیر مربوط به ارقام) را بازیابی کنند، اطلاعات را در حافظه حفظ کرده و کار مقایسه را انجام دهند. این فرآیند برای کارهای پیچیده ریاضی نیز مورد نیاز است.
تصور کنید که از کلاس خواسته می شود یک تمرین را با استفاده از محاسبه ذهنی انجام دهد. برای یافتن پاسخ، لازم است، دو عدد را در عرصه حافظه کاری، فعال و بازیابی و قوانین ضرب را اعمال کرده و  نتایج جزئی محاسبه را در حافظه، حفظ کند؛ و در نهایت، لازم است محصولات ذخیره شده در حافظه کاری را با هم جمع کند و نتیجه صحیح را بدست آورد. بدون حافظه کاری، تکمیل تکلیف‌های ذهنی غیرممکن است، حافظه کاری برای حفظ اطلاعات در حافظه هنگام پردازش سایر اطلاعات ضروری است.
مسائل ریاضی نمونه دیگری از یک کار پیچیده ریاضی است که به منابع حافظه قابل توجهی نیاز دارد. به عنوان مثال، برای درک یک مساله، کودکان باید اطلاعات جدید خوانده شده را با اطلاعات موجود در حافظه ادغام کنند. علاوه بر این، لازم است فقط به اطلاعات مربوطه موجود در متن توجه کرده و آنها را به خاطر بسپارند و مداخله اطلاعات بی‌ربط در فرایند پاسخ یابی را متوقف کنند. از سوی دیگر، برای دستیابی به راه حل، ایجاد تصویر ذهنی صحیح از مسئله نیز ضروری است، فرآیندی که نیاز به مهارت های حافظه دیداری -فضایی دارد.
مشکلات حافظه برای کودکان مبتلا به اختلال حساب
ظرفیت حافظه کاری محدود است. هنگامی که یک کار ریاضی نیاز به پردازش یا نگهداری فعالانه اطلاعات بیش از ظرفیت برای کودک دارد، در نتیجه کودک اطلاعات را از دست خواهد داد و عملکرد او پایین خواهد آمد. کودکان مبتلا به اختلال ریاضی مشکلات حادی را در سطح حافظه کاری، به ویژه در حافظه بینایی – فضایی نشان می دهند. برای سهولت انجام تمرینات ریاضی پیشنهاد می‌شود در کلاس برای کودکان مبتلا به این نوع مشکلات، برنامه های مداخله ای طراحی شود تا از بار اضافی اطلاعات در حافظه کاری پیشگیری کند.

ترجمه: دکتر زهرا امین‌آبادی، مدیریت مرکز اختلال یادگیری راه آینده در کرج با ده سال سابقه کار در زمینه انواع اختلالات ریاضی، خواندن، نوشتن، توجه و حافظه، مجهز به نرم افزار توانبخشی و ارزیابی شناختی.

منبع: https://www.smartick.com/blog/education/psychology/working-memory-mathematics/

حافظه کاری اغلب به RAM موجود در رایانه تشبیه می‌شود. ظرفیت حافظه هر چه بیشتر باشد، سریعتر می‌توانید داده‌ها را پردازش کنید. اما کودکان خردسال نسبت به بزرگسالان دارای ظرفیت حافظه کاری کوچکتری هستند، و برخی از کودکان هم با چالش‌های خاصی روبرو هستند.

حافظه فعال چیست و چرا مهم است؟

حافظه کاری، مجموعه‌ای از سازوکارها است که به ما امکان می دهد تفکرات و اعمال را تا رسیدن به هدف دنبال کنیم (بدون حافظه کاری از این شاخه به آن شاخه می‌پریم).

حافظه کاری، فضای کاری ذهنی است که در آن اطلاعات را دستکاری می کنیم، اعداد را خرد می‌کنیم و با «چشم ذهن» خود می بینیم.

 آیا می توانید 23 و 69 را ذهنی جمع کنید؟

 آیا لیست خرید اقلام از فروشگاه را بدون یادداشت کردن به خاطر دارید؟

این کارها، وظایف حافظه کاری هستند، و اینکه آیا موفق می‌شوید بستگی به ظرفیت حافظه کاری شما دارد.

افرادی که ظرفیت بیشتری دارند می‌توانند اطلاعات بیشتری را به طور همزمان دستکاری کنند. این ظرفیت بیشتر به افراد کمک می‌کند تا اطلاعات را سریعتر پردازش کنند و مزایای آن به خوبی اثبات شده است. افرادی که دارای ظرفیت حافظه کاری بالاتر از حد متوسط هستند در کلاس درس نسبت به همکلاسی‌ها برتری دارند.

به عنوان مثال، هنگامی که محققان پیشرفت کودکان دبستانی را ردیابی کردند، دریافتند که پیشرفت‌های اولیه در حافظه کاری پیشرفت های بعدی در ریاضیات را پیش بینی می کند.

حافظه فعال همچنین می تواند مهارت های زبانی را پیش بینی کند‌، مانند توانایی پیگیری ایده‌های ارائه شده در یک جمله طولانی یا پیچیده.

از سوی دیگر، افرادی که دارای مهارت‌های حافظه کاری ضعیف هستند در نقطه ضعف هستند. آنها بیشتر با ریاضیات و خواندن دست و پنجه نرم می‌کنند. آنها همچنین ممکن است در پیروی از دستورات گفتاری دچار مشکل شوند.

چگونه می‌توانیم تشخیص دهیم که ظرفیت حافظه کاری کودک نسبت به سنش ضعیف است؟

محققان تخمین می زنند که 10 تا 15 درصد کودکان در سنین مدرسه با ظرفیت حافظه پایین دست و پنجه نرم می‌کنند.

چگونه می توانیم این کودکان را تشخیص دهیم؟

تشخیص حرفه ای بستگی به انجام آزمایشات خاصی دارد، مانند آزمون‌های One Back, Tow Back, Wechsler Memory و ….

اما می توانید به دنبال علائم در رفتارهای روزمره نیز باشید. کودکانی که با مشکلات حافظه کاری روبرو هستند، مشکلات زیر را نشان می‌دهند:

•  داشتن روابط اجتماعی ضعیف همسالان
•  از فعالیت‌های گروهی در کلاس امتناع می‌کند، و گاهی اوقات از پاسخ به سوالات مستقیم هم باز می‌ماند
•  پیروی از دستورالعمل‌ها برای او دشوار است
•  در طول انجام وظایف پیچیده، تمرکز خود را از دست می‌دهد و در نهایت ممکن است تکالیف را رها کند
•  انجام اشتباهات در انجام کارهای مرحله به مرحله (پرش یا تکرار مراحل)
•  یاد آوری ناقص
•  به نظر می رسد که به راحتی حواسش پرت می‌شود
•  و در فعالیتهایی که هم به ذخیره‌سازی (به خاطر سپردن) و هم به پردازش (دستکاری اطلاعات) نیاز دارند، مشکل دارد.

آیا مهارت‌های ضعیف حافظه کاری به این معنی است که کودک باهوش نیست؟ آیا مهارت‌های حافظه قوی به این معنی است که کودک از هوش بالایی برخوردار است؟

خیر

حافظه کاری بر نحوه یادگیری ما تأثیر می‌گذارد و به ما کمک می‌کند وقتی حواس‌مان پرت می‌شود، تمرکز داشته باشیم. حافظه کاری می‌تواند بر نحوه عملکرد خوب در آزمون‌ها، از جمله آزمون‌های موفقیت و تست‌های هوش، تأثیر بگذارد. اما نمی‌توانیم حافظه کاری را با هوش کلی برابر کنیم.

به عنوان مثال، هوش سیال- آنچه روانشناسان آن را «توانایی استدلال و حل مسائل جدید» تعریف می کنند.

هوش سیال فقط از ما نمی‌خواهد که اطلاعات مربوطه را در ذهن نگهداری کنیم. بلکه حتی نیازمند دور ریختن اطلاعات نامرتبط است، تا دیگر به آنها فکر نکنیم. باید ایده‌های قدیمی را فراموش کرد تا جایی برای ایده های جدید باز کرد.

شواهدی از آزمون های بهره هوشی وجود دارد که نشان می‌دهد ظرفیت حافظه کاری همیشه با ضریب هوشی ارتباط ندارد.

برخی از کودکان در آزمون های IQ عملکرد خوبی دارند و در عین حال مهارت های متوسطی در حافظه کاری دارند .

چه طور ممکن است؟ آزمون‌هایی مانند مقیاس هوش وکسلر برای کودکان (WISC) دارای خرده آزمون های متمایزی هستند. برخی به طور خاص حافظه کاری را هدف قرار می‌دهند.

علاوه بر این، مولفه‌هایی از هوش وجود دارد که تا حد زیادی با آزمون های ضریب هوشی اندازه‌گیری نمی‌شوند و با ظرفیت حافظه کاری هم ارتباط ندارند.

یک مثال آن استدلال و منطق است، که یک شیوه تفکر انعکاسی است که در تست‌های هوش نادیده گرفته می‌شوند. اما برای تصمیم گیری هوشمندانه ضروری هستند و مشخص نیست که به ظرفیت حافظه کاری وابستگی داشته باشند. در آزمایش های اخیر ، افرادی که ظرفیت حافظه کاری بالاتری داشتند به همان اندازه دیگر افراد مستعد استدلال مغرضانه و نادرست بودند.

در نهایت ، مهم است که به یاد داشته باشید که حافظه کاری یک سیستم واحد نیست. انواع مختلفی از حافظه کاری وجود دارد و هر نوع با انواع مختلف تفکر مرتبط است.

به عنوان مثال، حافظه کاری کلامی عملکرد بهتر را در کارهای کلامی پیش بینی می‌کند ، اما وظایف فضایی را پیش بینی نمی‌کند.

حافظه کاری فضایی (ردیابی مکان اشیاء) با مهارت‌های فضایی بهتر مرتبط است، اما با توانایی کلامی برتر، خیر.

نوع سوم حافظه کاری  توانایی به خاطر سپردن تصاویر دیداری- با مزایای خاص خود مرتبط است.

و ممکن است انواع متمایز دیگری از حافظه کاری، مانند توانایی پیگیری الگوها (به عنوان مثال، ترتیب نمایش موارد در یک فهرست) وجود داشته باشد یا حفظ توالی حافظه کاری با عملکرد محاسباتی بهتر مرتبط است.

بنابراین تفاوت در عملکرد شناختی به تفاوت در ظرفیت حافظه کاری مرتبط است. اما تأثیرات آنها می‌تواند بسیار خاص باشد. به عنوان مثال، یک کودک مبتلا به اختلال ریاضی (ناتوانی یادگیری ریاضی) ممکن است به طور معمول در حافظه کاری کلامی عملکرد خوب و در علکرد حفظ توالی ضعیف باشد.

حافظه کاری در اختلالات یادگیری و اختلالات رشدی

مشکلات حافظه کاری می تواند خواندن را برای کودکان دشوار کند. و نقص در حافظه کاری کلامی با مشکلات درک مطلب در کودکان بزرگتر مرتبط است.

کودکان مبتلا به اوتیسم نیز در معرض مشکلات حافظه کاری هستند. به طوری که نقص در حافظه کاری فضایی کودکان مبتلا به اوتیسم بیشتر از نقص در حافظه کاری کلامی است.

کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی- نقص توجه (ADHD) بیشتر از بچه های در حال رشد معمولی از اختلالات حافظه فعال کلامی رنج می برند.

برای تقویت مهارت‌های حافظه کاری چه کنیم؟ آیا می توانیم با انجام بازی‌های ساده حافظه، حافظه کاری را بهبود بخشیم؟

بله، اما نه لزوما اینکه بتوانند، برای پیشرفت تحصیلی مفید باشند. اگر هدف این است که به دانش‌آموز  در کلاس درس کمک کنید، منطقی‌تر این است که همان‌ مهارت‌ها را هم آموزش دهید.

یعنی اگر دانش‌آموز با ریاضیات دست و پنجه نرم می‌کند‌، در مهارت‌های ریاضی مربوط – مانند شمارش، مفهوم اعداد یا محاسبات پایه‌ای ریاضی در آموزش ویژه گنجانده شود.

اگر کودکی با خواندن مشکل دارد، به دنبال برنامه هایی باشید که برای کودکانی طراحی شده‌اند که نیاز به تقویت مهارت‌های پایه خواندن را تامین می‌کنند.

دیگر چه کاری می توانیم انجام دهیم؟

• ما می‌توانیم به کودکان کمک کنیم تا محدودیت های  حافظه کاری را به طرق مختلف جبران کنند. مثلاً:
• ما می‌توانیم تکالیف را به زیر برنامه‌های کوچکتر تقسیم کنیم‌، بنابراین بچه ها می توانند در یک زمان فقط با یک جزء برخورد کنند.
• ما می توانیم نحوه برقراری ارتباط را تنظیم کنیم، یعنی مطالب زیادی را به طور همزمان معرفی نمی‌کنیم و به طور منظم یادآوری می‌کنیم که بچه ها باید در آینده چه کار کنند.
• ما می توانیم از بچه ها بخواهیم اطلاعات جدید را تکرار کنند و به آنها کمک کنیم تا آنها را با آنچه می دانند پیوند دهند.
• ما می توانیم کودکان را با یادآوری منظم در مورد اقدامات بعدی راهنمایی کنیم و آنها را تشویق کنیم تا در صورت احساس نیاز سوال کنند.
• ما می توانیم به کودکان بیاموزیم که چگونه ابزارهای حافظه خود را ایجاد کرده و از آنها استفاده کنند – مانند یادداشت برداری.

ترجمه: دکتر زهرا امین‌آبادی. روانشناس تربیتی مدیر مرکز اختلالات یادگیری راه آینده.

منبع:

Dewar, G. (2019). Working memory in children: What parents and teachers need to know. https://parentingscience.com/working-memory.

بسیاری از کودکان ممکن است هر از گاهی در مدرسه با برخی موضوعات یا مهارت های تحصیلی دست و پنجه نرم کنند. هنگامی که کودکان در مدرسه با مشکلات درسی دست و پنجه نرم میکنند میتواند نشانه ایی از اختلال یادگیری باشد. داشتن اختلال یادگیری به این معنی است که با وجود هوش نرمال و انگیزه کافی، کودک در یک یا چند زمینه یادگیری مشکل دارد.

برخی از علائم اختلالات یادگیری عبارتند از:

• مشکل در تشخیص راست از چپ
• معکوس کردن حروف، کلمات یا اعداد بعد از کلاس اول یا دوم
• در تشخیص الگوها یا مرتب کردن اقلام بر اساس اندازه یا شکل مشکل دارد
• مشکل در درک و پیروی از دستورالعمل ها
• مشکل در به خاطر سپردن مطالبی که به تازگی گفته شده یا خوانده شده
• عدم هماهنگی هنگام حرکت
• مشکل در انجام کارها با دست، مانند نوشتن، برش، یا طراحی
• مشکل در درک مفهوم زمان

نمونه هایی از اختلالات یادگیری عبارتند از:

• نارساخوانی – مشکل در خواندن
• دیسکولیا – مشکل در ریاضیات
• دیسگرافیا – مشکل در نوشتن

کودکان مبتلا به اختلالات یادگیری ممکن است از این که با وجود تلاش زیاد نمی توانند در یک موضوع تسلط پیدا کنند احساس ناامیدی کنند و ممکن است درمانده شوند یا از درس خواندن اجتناب کنند. اختلالات یادگیری همچنین می تواند همراه با اختلالات عاطفی یا رفتاری، مانند اختلال نقص توجه/بیش فعالی (ADHD ) یا اضطراب باشد. مجموعه ای از مشکلات می تواند موفقیت یک کودک را در مدرسه سخت کند. تشخیص صحیح هر اختلال بسیار مهم است، به طوری که کودک بتواند نوع کمک مناسب را برای هر کدام دریافت کند.که این مهم از طریق مشاوره با یک روانشناس کودک خوب در کرج انجام شود.

درمان اختلالات یادگیری

کودکان مبتلا به اختلالات یادگیری اغلب نیاز به کمک و آموزش های تخصصی روانشناسی و توانبخشی شناختی دارند. داشتن اختلال یادگیری می تواند کودک را واجد شرایط دریافت خدمات آموزشی ویژه در مدرسه کند. ارزیابی توسط یک متخصص روانشناس کودک با تجربه در کرج مورد نیاز است. والدین، مشاور و مدرسه می توانند برای یافتن ارجاعات و درمان مناسب با یکدیگر همکاری کنند.

آنچه هر پدر و مادری باید بداند…

کودکان دارای ناتوانی های یادگیری خاص واجد شرایط دریافت خدمات آموزشی و توانبخشی شناختی در کرج هستند.

بدین منظور میتوانید با بهترین کلینیک های روانشناسی و توانبخشی شناختی و کاردرمانی و گفتاردرمانی کودکان در کرج مشاوره کنید.

کلینیک ذهن و شناخت آینده و مرکز اختلال یادگیری راه آینده در کرج با بیش از ده سال سابقه آماده ارایه خدمات ارزیابی و توانبخشی در کودکان دارای اختلال یادگیری است.

شماره تلفن جهت تعیین نوبت مشاوره و ارزیابی کودک : 02634431369

از جمله خدمات مرکز اختلال یادگیری راه آینده کرج:

1. 1. شناسایی کودکان نیازمند مداخله زودهنگام یا خدمات آموزشی ویژه.
2. 2. به اشتراک گذاری اطلاعات مرتبط با مداخله اولیه یا پرسنل مدرسه.
3. 3. توانبخشی شناختی کرج (تقویت حافظه و توجه از طریق نرم افزارهای آموزشی)
4. 4. تست هوش در کرج.
5. 5. کاردرمانی حرکتی کرج
6. 6. گفتاردرمانی کرج
7. 7. تمرینات مداد کاغذی
8. 8. کاردرمانی دست کودک
9. و ….

ممکن است فرزند شما فکر کند که اگر مدرسه تعطیل باشد، وقت آن است که کتاب ها را در قفسه بگذارد و استراحت کند، به خصوص اگر آنها در خواندن ضعیف باشند و علاقه و اشتیاقی برای خواندن نداشته باشند. اما استراحت کامل طولانی می تواند باعث از دست رفتن دستاوردهای او در خواندن باشد،  به خصوص که به سختی هم بدست آمده‌اند.

رشد مهارت خواندن نیازمند تمرین و تکرار بسیار به خصوص برای دانش‌آموزان با تشخیص اختلالات یادگیری است. تعطیلات طولانی برهم زننده نظم کسب مهارت خواندن و موجب عقبگرد دانش‌آموزان است. داشتن تمرینات منظم کوتاه بهتر از تعطیلی کامل است.

سطح خواندن کودک شما هر چه باشد، می توانید با درگیر کردن فرزندتان در فعالیت‌های خواندن سرگرم کننده و آموزنده، آنها را در مسیر حفظ مهارت خواندن قرار دهید. این فعالیت‌ها بر رشد زبان، روان‌خوانی و درک مطلب متمرکز است و می تواند برای طیف وسیعی از سنین و سطح مهارت‌های  مختلف سازگار باشد.

زبان: کلمه بازی

ساختن مخزنی از واژگان قوی، از جمله طیف گسترده‌ای از کلمات توصیفی، به کودک شما کمک می کند تا هنگام مواجهه با متون پیچیده، مهارت خواندن خود را بالا ببرد. می توانید این بازی های ساده را در تعطیلات انجام دهید.

• مترادف/ مخالف/ هم‌خانواده کلمه ……………… چیست: کودک برای هر مترادف/ مخالف/ هم خانواده‌ای که بگوید امتیاز می‌گیرد. به عنوان مثال از کودک خود بپرسید “کلمه دیگر به معنی زیبا چیست؟” آنها به احتمال زیاد “قشنگ” یا “خوشگل” را پیشنهاد می‌کنند. برای کمک به آنها در ساختن خزانه واژگان خود، می توانید استفاده از لغت‌نامه را آموزش دهید.
• جمله سازی: در جمله سازی به فرزند خود کمک کنید. به طور مثال تصویر یک گل را به کودک نشان بدهید و از او بپرسید این چیست؟ بعد پاسخ او را بنویسید “این یک گل است”، سپس از او بپرسید گل چه رنگی است؟ پاسخ او “گل قرمز است” را بنویسید و سپس از او بپرسید برگ‌های گل چه رنگی است؟ و به ترتیب گفته شده پاسخ او را بنویسید. سوال بعدی می‌تواند سوال از جایی باشد که گل کاشته شده و …. به این ترتیب شما به فرزند خود توصیف کردن و  نوشتن آن توصیفات را آموزش داده‌اید. حالا می‌توانید از کودک بخواهید نوشته‌های خود را بخواند.
• بازی‌های صفحه‌ای: منظور از بازی‌های صفحه‌ای، بازی‌هایی هستند که روی صفحات کاغذی یا الکترونیکی انجام می‌شوند و در آنها از کودکان خواسته می‌شود به طور مثال تا با حروف داده شده واژه بسازند ( برای نمونه با هـ ا پـ مـ یـ و ا می توان هما، پیام، هوا و … را ساخت).

روان‌خوانی: برای من داستان بخوان

روان‌خوانی توانایی خواندن دقیق و سریع متون است. بهترین راه بهبود روان‌خوانی، خواندن با کودک با صدای بلند است. خواندن با کودک یک زمان کلیدی است. وقتی کودک با شما و با صدای بلند می‌خواند، او در حال تمرین خواندن است؛ و وقتی شما با صدای بلند می‌خوانید، شما در حال ارائه الگوی روانخوانی به کودک هستید. این همه ماجرا نیست؛ تجربه مشترک خواندن والدین و کودک، به کودک در ایجاد رابطه مثبت با خواندن کمک می‌کند.

• نوبتی بخوانید. صفحه به صفحه، یا جمله به جمله یا شخصیت به شخصیت به نوبت بخوانید و جایگزین شخصیت‌های داستان‌ها شوید. وقتی نوبت شماست، لحن خواندن را متناسب با جمله کنید و کودک را هم برای این کار تشویق کنید.
• کتاب صوتی خودت را بساز. خواندن یک داستان مورد علاقه را با کودک خود تمرین کنید تا اینکه با متن احساس راحتی و آشنایی داشته باشد. سپس ضبط کننده صدا را بر روی تلفن همراه یا رایانه خود روشن و صدای خوانده شدن داستان را ضبط کنید. ضبط را به عقب برگردانید تا کودک شما بتواند صدای خوانده شدن را بشنود. این کار را آن قدر انجام دهید تا کودک از نتیجه راضی و خوشحال باشد. وقتی نسخه آخر حاضر شد، آن را به عنوان هدیه به یک دوست یا پدر/ مادربزرگ تقدیم کنید – و حتماً یک نسخه هم برای خود ذخیره کنید!

درک مطلب: یک خواننده بهتر بسازید

برخی از کودکان با خواندن مشکل کمی دارند اما برای شناسایی نکات کلیدی یک داستان و درک مضامین آن مشکلات اساسی دارند. سؤال طرح کردن و کمک به فرزندتان در تعامل عمیق‌تر با آنچه می خواند به بهبود مهارت درک مطلب کمک می‌کند.

• فیلم ذهنی. از فرزند خود بخواهید صحنه‌ای از  داستانی را که می خوانید تجسم کند تا به آنها کمک کند کلمات را با تصاویر پیوند دهند. چند پاراگراف را برای کودک بخوانید و از کودک بپرسید تصاویر صحنه های داستان چطور می توانست باشد. اگر کودک در تصویر سازی مشکل دارد به متن برگردید و به او کمک کنید تا واژه‌ها و عبارات توصیفی را پیدا کند. از آنها بپرسید که چگونه صحنه ممکن است در یک فیلم ظاهر شود؟ آن را توصیف کند. اگر می خواهید تصویر ذهنی او را ترسیم کنید، کاغذ و ماژیک داشته باشید.
• بعد چه اتفاقی می‌افتد. بعد از خواندن چند پاراگراف از یک داستان، از فرزندتان بپرسید که آیا او می‌تواند پیش بینی کند که قرار است در آینده چه اتفاقی بیفتد یا خیر. “چه اتفاقی می‌افتد اگر خرگوش هویج را بدزدد؟ آیا کشاورز خرگوش را می گیرد؟ داستان چگونه تمام می شود؟” اگر  کتاب دارای تصویر است، کودک خود را تشویق کنید که برای پیدا کردن سرنخ ها با دقت به آنها نگاه کند.
• خواندن با هدف. به کودک خود کمک کنید که در خواندن با یک هدف خاص در ذهن تمرین کند. به عنوان مثال، قبل از اینکه کودک شما شروع به خواندن یک فصل از کتاب کند، یک یا دو سوال را مطرح کنید تا آنها بتوانند تا با خواندن متن به دنبال جواب باشند. به عنوان مثال، “وقتی این فصل را تمام کردید، دو شخصیت را نام ببرید.” یا سؤال کنید که چه سالی یک داستان خاص اتفاق می افتد. آیا کودک شما فکر می کند تابستان یا زمستان است؟ جواب سوال‌ها را چطور و از کجا می‌تواند پیدا کند؟

Dwight, V[1]. (2020). 8 ways to keep your child’s reading skills sharp when school is closed. https://www.greatschools.org/

نقش اختلالات گفتار و زبان در اختلالات یادگیری

با بررسی تاریخچه ناتوانی‌های یادگیری، مشخص می‌شود که مشکلات زبان در این حوزه متداول است. نتایج پژوهشی نشان می دهد که شیوع مشکلات زبانی و گفتاری و شنیداری در بین کودکان با اختلالات یادگیری در مجموع 96.2% است. نتایج تفکیکی نشان داد 90.5% کودکان با اختلالات یادگیری نقص زبانی، 23.5% اختلالات تلفظ، 12% اختلالات صوت و 1.2% هم مشکلات روانی گفتاری داشته اند.

منبع : Gibbs, D. P., & Cooper, E. B. (1989). Prevalence of communication disorders in students with learning disabilities. Journal of Learning Disabilities, 22(1), 60-63.

ناتوانی یا اختلال یادگیری یک اصطلاح عمومی است که به یک گروه ناهمگن از اختلالات اطلاق می شود که شامل مشکلات قابل توجه درگوش دادن، صحبت کردن، خواندن، نوشتن، استدلال یا توانایی های ریاضی آشکار می شود.